హిందూ కాలగణన

హిందూ కాలగణన

శతాబ్దము -
శతాబ్దము లేదా శతాబ్ది (Centuary) అనేది 100 సంవత్సరములకు సమానమైన ఒక కాలమానము. ప్రస్తుతం మనము క్రీ.శ. 21 వ శతాబ్దం (2001 - 2100) లో ఉన్నాం.

ఝాము
ఝాము ఒక కాలమానము. ఒక ఝాము 3 గంటలు లేదా 7 1/2 ఘడియలకు సమానము. ఎనిమిది ఝాములు ఒక రోజుగా పరిగణిస్తారు.

నిమిషము: -
నిమిషము అనేది ఒక కాలమానము. ఒక గంటలో 60 వ భాగం నిముషం. ఇది 60 సెకండ్ల కాలానికి సమానము.

నిముషం కోణానికి కూడా ఒక కొలమానం. కోణాన్ని కొలిచేటపుడు ఒక నిముషం అంటే డిగ్రీలో 60 వ వంతు. ఇది 60 ఆర్కు సెకండ్లకు సమానం.

విఘడియ -
విఘడియ ఒక కాలమానము. ఒక విఘడియ ఆరు రెప్పపాటులతో సమానం. 60 విఘడియలు ఒక ఘడియ.

ఘడియ -
ఘడియ ఒక కాలమానము. ఒక ఘడియ 60 విఘడియలతో సమానం. రెండున్నర ఘడియల కాలం ఒక గంట.

రోజు -
రోజు లేదా దినము అనేది ఒక కాలమానము. ఒక రోజు 24 గంటల కాలానికి సమానము.

రోజు అను పదము ఇండో యూరోపియను భాషా వర్గమునకు చెందిన పదము, దీనికి తెలుగు పదము దినము, కానీ నేడు రోజు అనే పదమే విరివిగా వాడుకలో ఉంది. తెలుగు కాలమానం ప్రకారం ఒక రోజును ఎనిమిది ఝాములుగా విభజించారు.

సాంప్రదాయికంగా ఒక పగలు, ఒక రాత్రిని కలిపి ఒక 'రోజు' అంటారు. రోజు అనేది సూర్యోదయంతో మొదలై సూర్యోదయంతో ముగుస్తుంది. తిథులకు, నక్షత్రాలకు సూర్యోదయ సమయమే ఇప్పటికీ ప్రామాణికం. అంటే ఈ రోజు సూర్యోదయమప్పుడు ఏ తిథి, ఏ నక్షత్రం ఉంటే అదే తిథి, నక్షత్రం ఈ రోజంతటికీ (అంటే రేపటి సూర్యోదయం దాకా) వర్తిస్తాయి. జ్యోతిశ్శాస్త్రంలో వారం కూడా సూర్యోదయంతోనే మారుతుంది.

ఒక రోజులో ఉదయం, మధ్యాహ్మం, సాయంత్రం మరియు రాత్రి అను నాలుగు భాగులుగా చేయడం ఆనవాయితీ.

కొన్ని ముఖ్యమైన రోజుల్ని స్మారక దినాలుగా ఉత్సవాలు లేదా పండుగలు జరుపుకుంటాము.

వారము -
వారము అనేది ఏడురోజులకు సమానమైన ఒక కాలమానము. ఒక సంవత్సరములో 52 వారాలు మరియు ఒకటి లేదా రెండు రోజులు ఉంటాయి. సంవత్సరపు మొదటి వారం లో గురువారము ఉంటుంది.

పక్షము
పక్షము అనగా 15 రోజులకు (లేదా కచ్చితంగా 14 రాత్రులకు) సమానమైన ఒక కాలమానము. ప్రతి నెలలో రెండు పక్షాలుంటాయి:

1. శుక్ల పక్షం (అమావాస్య నుంచి పున్నమి వరకు) : రోజు రోజుకూ చంద్రుడితో బాటే వెన్నెల పెరిగి రాత్రుళ్ళు తెల్లగా, కాంతివంతంగా అవుతాయి. (శుక్ల అంటే తెల్లని అని అర్థం).

2. కృష్ణ పక్షం (పున్నమి నుంచి అమావాస్య వరకు) : రోజు రోజుకూ చంద్రుడితో బాటే వెన్నెల తరిగి రాత్రుళ్ళు నల్లగా చీకటితో నిండుతాయి. (కృష్ణ అంటే నల్లని అని అర్థం).

తిథి
వేద సమయానుసారము ఒక చాంద్రమాన రోజును తిథి అంటారు లేదా శాస్త్రీయముగా సూర్యుడు మరియు చంద్రున్ని కలుపుతూ ఉన్న ఆక్షాంశ కోణము 12 డిగ్రీలు పెరగడానికి పట్టే కాలాన్ని తిథి అనవచ్చు. తిధులు రోజులోని ఏ వేళలలో అయినా మొదలయ్యి, అంతమయ్యే అవకాశము ఉంది. ఒక్కొక్క తిథి దాదాపు 19 నుండి 26 గంటల సమయము ఉంటుంది. ప్రతి చాంద్రమాసములో 30 తిధులు ఉంటాయి.

పక్షంలోని తిథులు
పాడ్యమి (అధి దేవత - అగ్ని)
విదియ (అధి దేవత - బ్రహ్మ)
తదియ (అధి దేవత - గౌరి)
చవితి (అధి దేవత - వినాయకుడు)
పంచమి (అధి దేవత - సర్పము)
షష్ఠి (అధి దేవత - కుమార స్వామి)
సప్తమి (అధి దేవత - సూర్యుడు)
అష్టమి (అధి దేవత - శివుడు)
నవమి (అధి దేవత - దుర్గా దేవి)
దశమి (అధి దేవత - యముడు)
ఏకాదశి (అధి దేవత - శివుడు)
ద్వాదశి (అధి దేవత - విష్ణువు)
త్రయోదశి (అధి దేవత - మన్మధుడు)
చతుర్దశి (అధి దేవత - శివుడు)
పున్నమి/పూర్ణిమ/పౌర్ణమి లేక అమావాస్య (అధి దేవత - చంద్రుడు)

 

నెల -
నెల లేదా మాసము (ఆంగ్లం: Month) అనేది ఒక కాలమానము. చంద్రమానంప్రకారం ఒక నెల 30 రోజుల కాలానికి సమానము. అయితే సూర్యమానం ప్రకారం 28-31 రోజులు వుండవచ్చును. ఒక సంవత్సర కాలంలో 12 నెలలు ...
నెల:
నెల అంటే 30 రోజుల కాలము.రెండు పక్షాల కాలము ఒక నెల. ఒక సంవత్సరములో 12 వ భాగము.

అధికమాసము -
పంచాంగ గణనం ప్రకారం సౌరమాన సంవత్సరానికీ, చాంద్రమాన సంవత్సరానికీ పదకొండుంబావు రోజులు తేడా ఉంది. చాంద్రమాన సంవత్సరం, సౌరమాన సంవత్సరం కన్నా చిన్నది. ఇదే మాదిరిగా చాంద్రమాన మాసం సౌరమాన మాసం కన్నా చిన్నది. ఇందువల్ల ఒక్కొక్కప్పుడు ఒక చాంద్రమాన మాసంలో సౌరమాసం ఆరంభం కావడం జరగకుండా పోతుంది. అటువంటప్పుడు సూర్యసంక్రాంతి లేకుండా పోయిన చాంద్రమాసానికి అధికమాసం అని పేరుపెట్టారు.

ఇలా అధికంగా వచ్చే అధికమాసం శుభకార్యాలకు, ముఖ్యమైన దైవకార్యాలకు పనికిరాదని నిషేధించారు.

వివరణ
సూర్యుని చుట్టూ భూమి చుట్టివచ్చే కాలాన్ని సౌర సంవత్సరం అంటారు. కాని ఈ భ్రమణం వల్ల నెలలు ఏర్పడవు. నెలలను కొలవడానికి చంద్ర భ్రమణమే మూలం. భూమి చుట్టు చంద్రుని ప్రదక్షిణాకాలాన్ని నెల అంటారు. దాన్నే చాంద్ర మాసమని అంటారు. ఆ విదంగా ఏర్పడిన 12 చాంద్ర మాసాలను కలిపి ఒక సంవత్సరం అని అనలేము. సూర్యుడు .... మేషం, వృషభం వంటి 12 రాశులలో ఒక్కో రాశిలో ఒక్క నెల సంచరించడాన్ని సౌర మాసం అని అంటారు. సూర్యుడు ఒక రాశి నుండి మరో రాశిలోనికి ప్రవేశించ డాన్ని రాశి సంక్రమణం అంటారు. ఈ సంక్రమణం ప్రతి నెలలోను జరుగుతుంది. కాని మనం మకర రాశి సంక్రమణాన్ని మాత్రమే మకర సంక్రాంతిగా గుర్తిస్తున్నాము. ఒక్కో రాశిలో ఒక నెలపాటు తిరగాల్సిన సూర్యుడు...... రెండు నెలల పాటు ఒకే రాశిలో వుండటం వల్ల ఏర్పడేదే అధిక మాసం. ఇందులో మొదటి నెలలో రవి సంక్రాంతి వుండదు. దాన్నే అధిక మాసం అంటారు.

అధిక మాసము చంద్ర మానము ద్వారానే వస్తుంది. చాంద్ర మానం అంటే చంద్ర కళలను (తిథులను) ఆదారంగా ఒక నెల రోజులను లెక్కించడము. సూర్యుడు ఏడాదిలో 12 రాశుల చక్రాన్నిపూర్తి చేస్తే చంద్రుడు రోజుకు ఒక నక్షత్రం చొప్పున నెలకు 27 నక్షత్రాల దగ్గరే వుంటాడు. అనగా 12 x 27 = 354 రోజులు. సూర్యుడి చుట్టు భూమి తిరగడానికి 365 రోజులా, 6 గంటలు, 11 నిముషాలు 31 సెకెండ్లు పడుతుంది. చంద్రునికైతె 354 రోజులె పడుతుంది. వీరిద్దరి మధ్య సుమారు 11 రోజులు తేడా ఉంది. ఈ వ్యత్యాసం వల్ల భూమి సూర్యుని చుట్టు 19 సార్లు తిరిగితే చంద్రుడు 235 సార్లు తిరుగుతున్నాడు. దాని వలన 19 సంవత్సరాలకు..... ఏడాదికి 12 మాసాల చొప్పున 238 మాసాలు రావలసి వుండగా 235 మాత్రమే వస్తున్నాయి. అనగా చంద్రుడు 7 నెలలు అధికంగా తిరుగు తున్నాడని అర్థం. ఆ లెక్కన ప్రతి ముప్పై రెండున్నర సౌర మాసాలకు ఒక చంద్ర మాసం అధికంగా వస్తుంది. ఈ విషయాన్ని మొట్టమొదట గ్రహించిన వారు భారతీయ ఖగోళ శాస్త్రజ్ఞలే.

ఈ అధిక మాసము ఎప్పుడూ చైత్రమాసము నుండి ఆశ్వయుజమాసము మధ్యలోనే వస్తుంది. ఒక సారి అధిక మాసము వచ్చాక తిరిగి 28 నెలలకు మరోసారి వస్తుంది. ఆ తర్వాత 34, 34, 35, 28 నెలలకు వస్తుంది. అధిక మాసం ముందు వచ్చి ఆతర్వాత నిజ మాసం వస్తుంది. ఈ అధిక మాసాన్ని మైల మాసం అని అంటారు. అనగా ఈ అధిక మాసంలో ఎలాంటి శుభ కార్యాలు చేయకూడదు.

సంవత్సరము -
సంవత్సరము అనేది ఒక కాలమానము. భూమి సూర్యుని చుట్టూ తిరిగే భ్రమణ క్రమంలో ఒక స్థానానికి భూమి తిరిగి రావడానికి పట్టే కాలాన్ని (సమయాన్ని) సంవత్సరం అంటారు. ఇదే నిర్వచనాన్ని ఇతర గ్రహాలకూ విస్తరించవచ్చును. ఉదాహరణకు సూర్యుని చుట్టూ అంగారక గ్రహం ఒకమారు తిరగడానికి పట్టే కాలాన్ని "అంగారక సంవత్సరం" అనవచ్చును.

ఒక సంవత్సరంలో 365 రోజులు (12 నెలలుగా విభజించబడి) ఉన్నాయి. తెలుగు కేలండర్ ప్రకారం అరవై సంవత్సరాలు ఉన్నాయి. ఇవి చక్రంలాగా మారుతూ ఉంటాయి.

కేలెండర్‌లో రెండు ఒకే తేదీల మధ్య కాలాన్ని "కేలెండర్ సంవత్సరం" అంటారు. గ్రిగేరియన్ కేలెండర్ ప్రకారం vernal equinox మార్చి 21న గాని, అంతకు కొంచెం ముందుగాని వస్తుంది. కనుక గ్రిగేరియన్ కేలెండర్ "tropical year" లేదా "vernal equinox year"ను అనుసరిస్తాయి. ఒక కేలెండర్ సంవత్సరం సగటు పరిమాణం 365.2425 "సగటు సౌర దినాలు" (mean solar days). అంటే ప్రతి 400 సంవత్సరాలకు 97 సంవత్సరాలు లీప్ సంవత్సరాలు అవుతాయి. vernal equinox year సంవత్సరం పరిమాణం 365.2424 రోజులు.

ప్రస్తుతం ఉన్న సౌర కాలమానాలలో పర్షియన్ కేలెండర్ చాలా ఖచ్చితమైనవాటిలో ఒకటి. అంకెల లెక్కలో కాకుండా ఈ విధానంలో క్రొత్త సంవత్సరం టెహరాన్ నగరంలో టైమ్ జోన్ ప్రకారం vernal equinox సంభవించిన రోజున మొదలవుతుందని విపులమైన ఖగోళశాస్త్రపు లెక్కలద్వారా నిరూపించారు.

ఖగోళ కొలమాన సంవత్సరం (సౌరమానం గాని, చాంద్రమానం గాని) దేనిలోనైనా సరైన పూర్ణసంఖ్యలో రోజులు గాని నెలలు గాని ఉండవు. కనుక లీప్ సంవత్సరం విధానం వంటివాటితో లో ఈ కొలతను సరిచేస్తుంటారు. (system of intercalation such as leap years).

జూలియన్ కేలెండర్ ప్రకారం సగటు సంవత్సరం పొడవు 365.25 రోజులు. లీప్ సంవత్సరంలో 366 రోజుఉ, మిగిలిన సంవత్సరాలలో 365 రోజులు ఉంటాయి.

కొన్ని సంవత్సరాల పరిమాణాలు
346.62 రోజులు — కొన్ని septenary కేలండర్లలో ఒక draconitic year
353, 354 or 355 రోజులు — కొన్ని చాంద్ర, సౌరమాన కేలండర్లలో ఒక సామాన్య సంవత్సరం కాలం.
354.37 రోజులు (12 చాంద్రమాన మాసాలు) — చాంద్రమాన కేండర్లలో ఒక సాధారణ సంవత్సర కాలం.
365 రోజులు — చాలా సౌరమాన కేలండర్లలో ఒక సాధారణ సంవత్సర కాలం.
365.24219 రోజులు — 2000 సంవత్సరం సమయానికి ఒక సగటు tropical సంవత్సరం.
365.2424 రోజులు — ఒక vernal equinox సంవత్సరం.
365.2425 రోజులు — గ్రిగోరియన్ కేలండర్లో ఒక సగటు సంవత్సర కాలం.
365.25 రోజులు — జూలియన్ కేలండర్లో గ్రిగోరియన్ కేలండర్లో ఒక సగటు సంవత్సర కాలం.
365.2564 రోజులు — ఒక sidereal సంవత్సరం.
366 రోజులు — చాలా సౌరమాన కేలండర్లలో లీప్ సంవత్సరం.
383, 384 లేదా 385 రోజులు — కొన్ని చాంద్రసౌరమాన కేలండర్లలో లీప్ సంవత్సరాల కాలాలు.
383.9 days (13 చాంద్రమాన మాసాలు) — కొన్ని చాంద్రసౌరమాన కేలండర్లలో లీప్ సంవత్సరం.

ఒక సగటు గ్రెగోరియన్ సంవత్సరం = 365.2425 రోజులు = 52.1775 వారములు, 8,765.82 గంటలు = 525,949.2 నిమిషములు = 31,556,952 సెకండులు . ఇది సగటు సౌరమాన సంవత్సరం - mean solar year - (SI సంవత్సరం కాదు).

ఒక సాధారణ సంవత్సరం = 365 రోజులు = 8,760 గంటలు = 525,600 నిముషాలు = 31,536,000 సెకండులు.

ఒక లీప్ సంవత్సరం = 366 రోజులు = 8,784 గంటలు = 527,040 విముషాలు = 31,622,400 సెకండులు.

గ్రిగోరియన్ కేలండర్‌లో 400 సంవత్సరాల cycleలో 146,097 రోజులు ఉంటాయి. అనగా సరిగగా 20,871 వారాలు.

కాలమానము -
కాలమానము అనగా కాలాన్ని కొలుచుటకు లేదా వ్యక్తపరచుటకు ఉపయోగించే పదము

సెకను అతి చిన్న ప్రమాణము
నిమిషము = 60 సెకనులు
గంట = 60 నిమిషాలు
రోజు = 24 గంటలు
వారము = 7 రోజులు
పక్షము = 15 రోజులు
నెల = 30 రోజులు
సంవత్సరము = 12 నెలలు
10 సంవత్సరములు = దశాబ్ధము
40 సంవత్సరములు = 1 రూబీ జూబ్లి
25 సంవత్సరములు = రజత వర్షము
50 సంవత్సరములు = స్వర్ణ వర్షము
60 సంవత్సరములు = వజ్ర వర్షము
75 సంవత్సరములు = అమృత వర్షము
100 సంవత్సరములు = శత వర్షము లేదా శతాబ్దము
1000 సంవత్సరములు = సహస్రాబ్ధి

తెలుగు కాలమానము
క్రాంతి = 1 సెకనులో 34,000వ వంతు
తృటి = 1 సెకెనులో 300వ వంతు
తృటి = 1 లవము లేదా లేశము
2 లవాలు = 1 క్షణం
30 క్షణాలు = 1 విపలం
60 విపలాలు = 1 పలం
60 పలములు = 1 చడి(24 నిమిషాలు)
2.5 చడులు = 1 హోర
24 హోరలు = 1 దినం
రెప్పపాటు అతి చిన్న ప్రమాణము
విఘడియ = 6 రెప్పపాట్లు
ఘడియ = 60 విఘడియలు
గంట = 2 1/2 ఘడియలు
ఝాము = 3 గంటలు లేదా 7 1/2 ఘడియలు
రోజు = 8ఝాములు లేదా 24 గంటలు
వారము = 7 రోజులు
పక్షము = 15 రోజులు
మండలము = 40 రోజులు
నెల = 2 పక్షములు లేదా 30 రోజులు
ఋతువు = 2 నెలలు
కాలము = 4 నెలలు
ఆయనము = 3 ఋతువులు లేదా 6 నెలలు
సంవత్సరము = 2 ఆయనములు
పుష్కరము = 12 సంవత్సరములు

ఆయనము -
ఆయనము ఒక కాలమానము. ఒక ఆయనము 3 ఋతువులు లేదా 6 నెలలకు సమానము. ఒక సంవత్సరములో రెండు ఆయనాలు వస్తాయి. అవి ఉత్తరాయనము మరియు దక్షిణాయనము.

ఋతువు (భారతీయ కాలం) -
భారతదేశంలోని ఋతువులు,అవి ఏ మాసంలో వస్తాయో, వాటి లక్షణాలను తెలియజేస్తుంది. సంవత్సరమునకు ఆరు ఋతువులు

ఋతువు కాలం హిందూ చంద్రమాన మాసములు ఆంగ్ల నెలలు లక్షణాలు ౠతువులో వచ్చే పండగలు
1 వసంతఋతువు Spring చైత్రమాసము మరియు వైశాఖమాసము. చెట్లు చిగురించి పూవులు పూయును.  మార్చి 20నుండి మే 20 సుమారు 20-30 డిగ్రీల ఉష్ణోగ్రత; వివాహాల కాలం ఉగాది, శ్రీరామ నవమి, వైశాఖి, హనుమజ్జయంతి, ఈ ౠతువులో వచ్చే పండగలు.
2 గ్రీష్మఋతువు Summer జ్యేష్ఠమాసము మరియు ఆషాఢమాసము. ఎండలు మెండుగా ఉండును.   మే 20 నుండి జూలై 20 బాగా వేడిగా ఉండి 40 డిగ్రీల ఉష్ణోగ్రత, వటపూర్ణిమ, రధాయాత్ర, గురుపూర్ణిమ,  ఈ ౠతువులో వచ్చే పండగలు.
3 వర్షఋతువు Monsoon శ్రావణమాసము మరియు భాద్రపదమాసము. వర్షములు విశేషముగా ఉండును.  జూలై 20 నుండి సెప్టెంబరు 20 చాలా వేడిగా ఉండి అత్యధిక తేమ కలిగి భారీ వర్షాలు కురుస్తాయి. రక్షా బంధన్, శ్రీకృష్ణ జన్మాష్టమి, వినాయక చవితి, ಓಣಂ, ఈ ౠతువులో వచ్చే పండగలు.
4 శరదృతువు Autumn ఆశ్వయుజమాసము మరియు కార్తీకమాసము. మంచి వెన్నెల కాయును.  సెప్టెంబరు 20 నుండి నవంబరు 20 తక్కువ ఉష్ణోగ్రత నవరాత్రి, విజయదశమి, దీపావళి, శరద్ పూర్ణిమ, బిహు, కార్తీక పౌర్ణమి, ఈ ౠతువులో వచ్చే పండగలు.
5 హేమంతఋతువు Winter మార్గశిరమాసము మరియు పుష్యమాసము. మంచు కురియును, చల్లగా నుండు కాలము.  నవంబరు 20 నుండి జనవరి 20 చాలా తక్కువ ఉష్ణోగ్రతలు (20-25 డిగ్రీలు) పంటలు కోతల కాలం పంచ గణపతి భోగి, సంక్రాంతి,కనుమ, ఈ ౠతువులో వచ్చే పండగలు.
6 శిశిరఋతువు Winter & Fall మాఘమాసము మరియు ఫాల్గుణమాసము. చెట్లు ఆకులు రాల్చును.

కాలము -
సూర్య చంద్ర్రుల గమనము కాలము ఇది ఒక ప్రామాణము. పనుల మధ్య జరిగిన కాల భేదమును చెప్పటానికి వాడుతారు. భౌతికశాస్త్రములో మరియు సామాన్యశాస్త్రములో కాలమును ఆతి ప్రాథమిక పరిమాణముగా పరిగణిస్తారు. కాలమును ఇతర పరిమాణాలను కొలవటానికి కూడా వాడుతారు. ఉదాహరణకి వేగము. కాలానికి ఆతి చిన్న ప్రమాణము సెకను. కాలవిభజనను తెలుసుకొనుటకు కాలమానమును చూడండి.

భారతీయ కాలగణన
మాసం, పక్షం, రోజు, ఘడియ, విఘడియ, నిమిషం, పగలు, దినం, ఝాము, ఋతువు, క్షణం, ముహూర్తం, లగ్నం, సంవత్సరం, దశాబ్ధం, శతాబ్దం, శకం, వారం, తిథి.

త్రికాలములు
భూతభవిష్యద్వర్తమాన కాలాలనే త్రికాలములు అంటారు.

భూతకాలం - గతించిన కాలం.
వర్తమాన కాలం - జరుగుతున్న కాలం.
భవిష్యత్ కాలం - రాబోవు కాలం.

ప్రస్తుత కాలం తర్వాత జరగబోయే అనంతమైన కాలాన్ని భవిష్యత్తు అంటారు. భవిష్యత్తులో పలానా సమయానికి ఈ విధంగా జరుగుతుంది అని ముందుగానే చెప్పడాన్ని జ్యోతిషం అంటారు.

తెలుగు నెలలు -
తెలుగు నెలలు : తెలుగు నెలలు పన్నెండు. నెలకు ముప్పై రోజులు. పదిహేను రోజులు ఒక పక్షం. ప్రతి నెల శుక్ల పక్ష పాడ్యమి (అమావాస్య తర్వాత వచ్చే తిథి) తో మొదలై అమావాస్యతో ముగుస్తుంది.

ప్రతి నెలలో రెండు పక్షాలు ఉంటాయి:
1. శుక్ల పక్షం లేదా శుద్ధ పక్షం (ప్రతి నెల మొదటి తిథి పాడ్యమి నుంచి పౌర్ణమి వరకు) : రోజు రోజుకూ చంద్రుడితో పాటు వెన్నెల పెరిగి రాత్రుళ్ళు తెల్లగా, కాంతివంతంగా అవుతాయి. (శుక్లం అంటే తెలుపు అని అర్థం).

2. కృష్ణ పక్షం లేదా బహుళ పక్షం (ప్రతి నెల పున్నమి తరువాత వచ్చే పాడ్యమి తిథి నుంచి అమావాస్య వరకు) : రోజు రోజుకూ చంద్రుడితో పాటు వెన్నెల తరిగి రాత్రుళ్ళు నల్లగా చీకటితో నిండుతాయి. (కృష్ణ అంటే నల్లని అని అర్థం).

చైత్రము.
వైశాఖము.
జ్యేష్ఠము.
ఆషాఢము.
శ్రావణము.
బాధ్రపదము.
ఆశ్వీయుజము.
కార్తీకము.
మార్గశిరము.
పుష్యము.
మాఘము.
ఫాల్గుణము.
ఈ నెలల పేర్లు ఒక్కో నక్షత్రం పేరు మీద ఒక్కొక్క నెల ఏర్పడినట్లు సులభంగా గుర్తించవచ్చు.

పౌర్ణమి రోజున చిత్తా నక్షత్రం (అనగా చంద్రుడు చిత్తా నక్షత్రంతో కలిసిన రోజు) అయితే ఆ నెల చైత్రము .
పౌర్ణమి రోజున విశాఖ నక్షత్రం (అనగా చంద్రుడు విశాఖ నక్షత్రంతో కలిసిన రోజు) అయితే ఆ నెల వైశాఖము.
పౌర్ణమి రోజున జ్యేష్ఠ నక్షత్రం (అనగా చంద్రుడు జ్యేష్ఠా నక్షత్రంతో కలిసిన రోజు) అయితే ఆ నెల జ్యేష్ఠము .
పౌర్ణమి రోజున పూర్వాషాఢ నక్షత్రం (అనగా చంద్రుడు పూర్వాషాఢా నక్షత్రంతో కలిసిన రోజు) అయితే ఆ నెల ఆషాఢము.
పౌర్ణమి రోజున శ్రవణం నక్షత్రం (అనగా చంద్రుడు శ్రవణం నక్షత్రంతో కలిసిన రోజు) అయితే ఆ నెల శ్రావణము .
పౌర్ణమి రోజున పూర్వాబాధ్ర్హ నక్షత్రం (అనగా చంద్రుడు పూర్వాబాధ్రా నక్షత్రంతో కలిసిన రోజు) అయితే ఆ నెల బాధ్రపదము.
పౌర్ణమి రోజున అశ్వని నక్షత్రం (అనగా చంద్రుడు అశ్వనీ నక్షత్రంతో కలిసిన రోజు) అయితే ఆ నెల ఆశ్వయుజము.
పౌర్ణమి రోజున కృత్తిక నక్షత్రం (అనగా చంద్రుడు కృత్తికా నక్షత్రంతో కలిసిన రోజు) అయితే ఆ నెల కార్తీకము.
పౌర్ణమి రోజున మృగశిర నక్షత్రం (అనగా చంద్రుడు మృగశిరా నక్షత్రంతో కలిసిన రోజు) అయితే ఆ నెల మార్గశిరము .
పౌర్ణమి రోజున పుష్యమి నక్షత్రం (అనగా చంద్రుడు పుష్యమీ నక్షత్రంతో కలిసిన రోజు) అయితే ఆ నెల పుష్యము.
పౌర్ణమి రోజున మఖ నక్షత్రం (అనగా చంద్రుడు మఖా నక్షత్రంతో కలిసిన రోజు) అయితే ఆ నెల మాఘము.
పౌర్ణమి రోజున ఉత్తరఫల్గుణి (ఉత్తర) నక్షత్రం (అనగా చంద్రుడు ఉత్తరఫల్గుణీ నక్షత్రంతో కలిసిన రోజు) అయితే ఆ నెల ఫాల్గుణము.